Weet u het nog, in Corona-tijd, op Koningsdag? De Haaksbergse Harmonie publiceerde voor Haaksbergen een prachtige video met het nummer Het Dorp van Wim Sonneveld, gespeeld vanuit talloze huis- en studeerkamers van de leden van de harmonie. Het bericht is op Facebook inmiddels 10.471 keer bekeken.

Ik had willen beginnen met het laten horen van een fragment van Het Dorp, maar helaas was dat hier technisch niet mogelijk. Ik verwijs u graag naar de Facebookpagina van de Harmonie en die van NoaberMuziek voor dit bijzondere optreden.

Goedenavond. Mijn naam is Tanja Lammers en ik spreek namens de Stichting NoaberMuziek en voor CULTUUR in Haaksbergen.

Hartelijk dank dat ik gebruik mag maken van deze gelegenheid. Ik heb met schrik in het hart de gepubliceerde plannen gelezen en kan eigenlijk niet geloven wat ik las. De visie van de gemeente is, volgens haar eigen website, dat Haaksbergen vooral een gemeente wil blijven met goede sport- en onderwijsvoorzieningen. Ik vraag u: Waar is de ruimte voor Cultuur? En onderwijs, dat is toch ook goed muziekonderwijs?

Ik wil dan ook graag van de gelegenheid gebruik maken om namens NoaberMuziek een pleidooi te houden voor de cultuur van Haaksbergen en voor professioneel muziekonderwijs in het bijzonder.

Vorig jaar december hebben we bij ons eerste eigen NoaberMuziek festival meer dan 3000 bezoeken geteld, aan verschillende huiskamers en mooie grote locaties die hun deuren gastvrij openstelden voor iedereen die met 1 doel samenkwam: muziek voor hun noabers. Wat begon als een regenachtige zondagmiddag werd een evenement met een schitterende zonnestraal. Publiek dat kwam luisteren naar hun familie of vrienden, opa’s en oma’s die trots hun kleinkinderen kwamen bewonderen, mensen die kwamen luisteren naar totaal onbekenden, we kwamen ze allemaal tegen. Nieuwsgierig, enthousiast, saamhorig, en de grote gemene deler was Muziek. We waren supertrots dat we een zo grote verscheidenheid konden programmeren: van klassiek tot pop, van jazz tot funk en van nederpop tot streektaal. En de horeca van Haaksbergen profiteerde daarvan mee.

Voor de editie van dit jaar (ik zeg het maar vast zodat hij in de agenda kan, het is op zondag 13 december) zijn we al weer aan het plannen. We weten al een tijd dat de gemeente in financieel zwaar weer zit, en daarom hebben wij als organisatie van dit evenement afgezien van het vragen om een bijdrage voor onze begroting. Ook dat is Noaberschap! Vorig jaar hebben we van de gemeente in de eerste opstart naar een eigen festival nog een ondersteuning op projectbasis gehad waar we heel erg blij mee waren. Dit jaar gaan we het doen zonder de financiële steun van de gemeente. Dat wordt lastig, maar wij zijn een team dat alles met vrijwilligers doet en we hebben er vertrouwen in. Maar dat wil niet zeggen dat andere organisaties geen geld nodig hebben om te kunnen blijven functioneren.

Waar ligt eigenlijk de basis van NoaberMuziek? Juist, bij goed muziekonderwijs. Al jong vertrouwd raken met zang, zelf spelen, dansen, en plezier beleven aan muziek maken, alleen of met elkaar. Zelf zing en speel ik al sinds mijn 7e, en nog altijd ben ik dankbaar voor de kansen die ik heb gehad. Ik zou het jammer vinden dat andere kinderen dat zouden moeten missen. Zingend ben ik begonnen in een koor, ik heb blokfluitles gehad op de muziekschool en later dwarsfluit en piano leren spelen. Het heeft mijn leven aanzienlijk verrijkt en ik weet zeker dat dat voor heel veel anderen

ook zo is. Voor mij is muziek altijd een belangrijke toegevoegde waarde geweest – het heeft altijd bijgedragen aan mijn welbevinden.

Denk er maar eens aan, hoe veel in ons leven is verweven met muziek. We hebben bij iedere emotie wel een passend liedje. Hoeveel we ons kunnen herinneren aan de hand van muziek. Hoe vaak we ons uiten via muziek. Zelfs als je niets hebt, zoals bij Afrikaanse stammen, kun je wel trommelen, dus muziek maken en zo saamhorigheid bevorderen. Voor veel mensen geldt, dat muziek je door alles heen helpt. Het kan zelfs een helende werking hebben.

Ik vraag u: wat is de toegevoegde waarde van cultuur, van muziek, voor u persoonlijk? U kunt zich toch zelf ook muziek voorstellen waar u blij van wordt, die u ontroert of waar u goede herinneringen aan hebt. Waar komen al die Corona-concerten anders vandaan?

Een andere vraag is: Kun je cultuur / muziek eigenlijk wel in geld uitdrukken? Uiteindelijk krijgt alles een cijfer, prijskaartje, omdat dat nu eenmaal zo werkt. En daar wringt nou net de schoen. Dat geld is er niet, of anders gezegd; dat geld gaat niet naar dit doel. En dat vinden wij niet OK. Er zou geld moeten zijn voor goed muziekonderwijs, door professionals, en er moet geld zijn voor verenigingen zoals onder andere de Haaksbergse Harmonie en Crescendo Buurse.

Alles welbeschouwd moet de gemeente Haaksbergen haar handen dichtknijpen met zo’n geweldige organisatie als bij de verenigingen zoals Crescendo en de Haaksbergse Harmonie. Hele generaties zijn er groot geworden met de muziek bij de harmonie: vaak spelen meerdere generaties heerlijk samen in een band, in een orkest of in andere samenstellingen. En laten we vooral de verbroedering niet vergeten: het is heerlijk om samen te spelen, te werken aan mooie nummers, vaak gearrangeerd door de docenten. Het is een perfecte kweekvijver voor organisaties zoals de onze, NoaberMuziek. Zoals de harmonie het zelf verwoordt: #muziekmakenblijfthetleukstewateris.

En de gemeente Haaksbergen moet zich in de handen wrijven met nog zo’n geweldige organisatie, de Stichting MuziekOnderwijs Haaksbergen. Ontelbare kinderen zijn er op een muziekschool begonnen. Onder begeleiding van deskundige docenten wordt daar al een stevige basis gelegd. Niet alleen voor wat betreft de skills, de techniek van het leren beheersen van een instrument of je zangstem, maar minstens zo belangrijk is het ontwikkelen van sociale vaardigheden, zoals Joep Schmitz het gisteravond al zo duidelijk verwoordde. Het is gebleken dat bij kinderen die muziek maken de linker hersenhelft, waar de spraak en het intellect zitten, sterker met elkaar verbonden is dan bij kinderen die geen muziek maken. Dat komt door de positieve en stimulerende werking op bepaalde verbindingen in de hersenen. Onderzoeken die dat bewijzen zijn in ruime mate voorhanden.

Natuurlijk werk je ook aan je emotionele welbevinden door te sporten, maar niet iedereen houdt van sporten en niet iedereen kan sporten. Waarom maakt dan nu de gemeente voor iedereen die keuze: Of het een, of het ander? Waarom niet naast elkaar? Waarom niet fifty / fifty? In mijn optiek moeten beide naast elkaar kunnen bestaan, zeker in een zo dicers dorp als Haaksbergen. Als je, zoals ook gisteren al door een spreker werd gezegd, niet van sport houdt, of niet kunt sporten, hoor je er dan in de toekomst niet meer bij in Haaksbergen. Wat biedt het dorp daarvoor in de plaats dan wel aan? Waarom plaatst de gemeente de sport op zo’n voetstuk?

De Sport zou zich in mijn optiek meer zelf kunnen bedruipen door onder andere sponsoring. Ze zouden dan minder op steun van de gemeente kunnen leunen. Dan zou de Cultuur wel op een bijdrage van de gemeente kunnen rekenen. Natuurlijk moeten regelingen zoals bv het Jeugd Sportfonds er blijven, maar wie bepaalt dat muziek, dat cultuur, minder belangrijk is?

SMOH heeft bijvoorbeeld geen inkomsten uit een kantine zoals de voetbal-, tennis- of hockeyclub die wel heeft. Daar waar een sportvereniging meerdere mogelijkheden heeft om inkomsten te genereren, heeft muziekonderwijs die niet. Bij muziekverenigingen, de SMOH en culturele instellingen is er daardoor sterkere behoefte aan een financiële bijdrage door de gemeente. Shirtsponsoring en reclameborden zijn in de sport al heel normaal: met enige regelmaat een nieuw tenue is ook heel gebruikelijk als je bij een sportclub bent. De harmonie doet misschien wel 15 jaar met 1 kostuum, en daar is shirtsponsoring nog niet echt ingeburgerd. Het zou er ook een beetje raar uit zien op 4 mei: “Dit Wilhelmus wordt u aangeboden door…”. Das misschien niet echt een gelukkige optie. Of… gaan we er in de toekomst naar toe dat we bij belangrijke gebeurtenissen een CD opzetten, omdat de Harmonie dan helemaal niet meer bestaat?

Toch is het goed om ook te kijken wat er met sponsoring in de cultuursector mogelijk kan worden gemaakt: we hebben bij NoaberMuziek gemerkt dat er in Haaksbergen erg veel draagvlak is voor een muziekfestival als het onze en er zijn zeker mogelijkheden te vinden om op andere manieren aan meer geld te komen voor cultuur. Maar een 0 euro budget zoals nu begroot is, is te kort door de bocht en dat kunnen wij, als Haaksbergenaren, helaas niet accepteren. U zult echt met een beter bod moeten komen.

Want: Wat als er nul euro gaat naar cultuur, dan is er dus ook geen professioneel muziekonderwijs meer mogelijk in Haaksbergen. Zoals het er nu voorstaat, houden Crescendo en De Haaksbergse Harmonie op te bestaan. Er zullen nauwelijks nog nieuwe bandjes, ensembles, orkesten, etc. bij komen. Er is geen aanwas meer van jong talent, kortom, de prachtige kweekvijver droogt op. Dan is muziek misschien alleen nog weggelegd voor de elite – is dat dan waar het in Haaksbergen naartoe zal gaan? Alleen nog een instrument spelen als je ouders je naar Enschede of Hengelo kunnen brengen en dan ook nog voor een flink hoger bedrag per jaar dan waar je nu voor naar de SMOH kunt? Daar zitten echt een paar honderd euro’s tussen, afgezien van het feit dat je moet willen reizen en daarvoor afhankelijk bent van je ouders of openbaar vervoer. Bij de Harmonie kun je een instrument leren spelen, op een instrument dat wordt gesponsord door de vereniging. Hier is de vereniging dus tevens sponsor, dat is zeker knap met die budgetten. Je kunt al snel deelnemen aan diverse orkesten; al vanaf de eerste noten die je kunt spelen, mag je meedoen en hoor je er helemaal bij. Het is een fantastische ervaring die ik iedereen, met name de kinderen, heel erg gun. Hoe leuk is het om samen te spelen en te bouwen aan een nummer, waar jij met jouw saxofoon, je gitaar of je viool een onderdeel van bent.

Door Corona groeit het aantal huishoudens met financiële problemen en liggen vereenzaming en minder sociale samenhang op de loer. En ook daar heeft muziek een belangrijke functie; kijk maar naar alle spontane buiten-concerten bij de zorglocaties en het bejaardentehuis. Muziek is een belangrijke maatschappelijke bijdrage voor jong en oud en ook nog eens een ondersteuning aan de lokale economie. Live muziek bij veel evenementen, opluistering van onder andere officiële gelegenheden die de gemeente organiseert, kortom ter vermaak voor iedereen. Helaas is muziek wel bijna altijd de sluitpost van een begroting, want het liefst wil men dat je voor niets komt spelen. Of voor een VVV bon. Terwijl daar gewoon voor gewerkt wordt. NoaberMuziek zet Haaksbergen ook nog eens regionaal op de kaart – een goede reden om naar Haaksbergen te komen. Door NM kwamen mensen van omliggende plaatsen naar ons dorp en wie weet wat daarvan terug blijft komen.

SMOH is in Haaksbergen DE schakel voor alles wat muziek aangaat. Daar wordt met vakbekwame docenten in een prachtig lesprogramma voorzien. Dat moet zo blijven. Sterker nog, dat zou volgens

mij zelfs moeten worden uitgebreid. Het liefst nog laagdrempeliger dan nu al het geval is, zeker niet met hogere kosten door de lesgelden op te schroeven want dan hol je je doel voorbij en bloed je dood. Door het deelnemen aan een muziekprogramma kweek je als het ware uithoudingsvermogen, geduld en doorzettingsvermogen. Het vergroot ook nog eens de kans op het leren lezen van abstracte symbolen, vaak al jaren voordat er kennis wordt gemaakt met wiskunde. Kinderen die goed muziekonderwijs krijgen hebben later een beter wiskundig inzicht, met name als ze bladmuziek leren spelen. Ook voor de ontwikkeling van taal is muziek belangrijk. Ook taal heeft een ritme, klanken en een melodie. Veel taalmethodes gebruiken versjes en liedjes als leermiddel. Kinderen die nog niet goed kunnen praten, worden geholpen door zang. Ook integratie gaat beter en gemakkelijker met muziek. Kijk eens naar de winst wanneer iemand met een niet-Nederlandse achtergrond mee gaat spelen in een orkest of band.

Muziek terug op de basisschool in de vorm van AMV, een idee wat ik las in de plannen van de gemeente, is niet alleen kwestie van een leerkracht die “het er even bij doet”. (We hebben in Haaksbergen overigens absolute toppers die hun hand niet voor een leuke muziekles omdraaien, maar dat geldt niet voor iedere basisschoolleerkracht). De vakleerkrachten die we kenden van vroeger zijn allemaal al wegbezuinigd. Daar hebben SMOH en de verenigingen al een hele belangrijke taak op zich genomen.
Kinderen van tegenwoordig willen geen AMV meer. Ze willen snel een instrument leren spelen, en het liefst snel èn goed. Die kun je prima bedienen met kwalitatief goed en gestructureerd muziekonderwijs. Dat gaat niet op een basisschool, hoe goed bedoeld ook. En daar is geld voor nodig, want alle docenten zijn geschoold aan een conservatorium. Daar ligt in mijn optiek een belangrijke verantwoordelijkheid voor de gemeente. Want wat te doen met al die docenten die zonder werk zouden komen – is daar dan wel budget voor vanuit het sociale domein?

Met NoaberMuziek proberen wij, al die talenten die vakkundig zijn opgeleid bij de harmonies en de SMOH een gratis podium te geven. Wij vissen in die rijke kweekvijver die ontstaan is door de inzet van de profs, wat echter niet mogelijk zou zijn gemaakt zonder de financiële hulp van de gemeente. Dus ook daarom zit ik hier; om u in ieder geval te bedanken voor de afgelopen jaren, hoe moeilijk het soms ook was. En om te vragen om vol te houden. Houd vol! Zonder geld – geen muziek. Zonder deze talenten zou NoaberMuziek er niet zijn. Met hen, hadden we een festival met 3000 bezoeken op een regenachtige zondagmiddag in december. We zijn trots op zo’n mooi en veelzijdig aanbod; wij zijn hartstikke trots op Haaksbergen, want het is een veelzijdig dorp.

Als u zorgt voor het geld, doen wij ons best voor een harmonieus Haaksbergen.

Ik dank u hartelijk voor uw tijd en deze mogelijkheid.

Vraag te stellen aan de wethouder: In de plannen wordt gesproken over een KINDPAKKET. Wat bevat het KINDPAKKET voor de deelname van kinderen en jeugdigen? Hoeveel euro is dat per kind, welke kinderen komen daarvoor in aanmerking en welk deel (in euro’s) daarvan is gereserveerd voor cultuur, welk deel voor sport?